جای خالی علم کلام در مطالعات جمعیتی

به گزارش قم پرس، حجت الاسلام سید مرتضی موسوی، دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی در یادداشت به جای خالی علم کلام در مطالعات جمعیتی پرداخته است:

امروزه علم جمعیت شناسی و سیاستگذاری جمعیتی، به یکی از علوم و مباحث پیچیده اجتماعی تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که طیف وسیعی از داده‌های علوم مختلف عقلی، تجربی و انسانی را به خدمت خود می‌گیرد.

از زمانی که «رابرت مالتوس» در قرن نوزدهم میلادی با طرح نظریه جمعیتی خود، عملاً خداوند را در تدبیرگری خود، دست بسته معرفی کرد، تأثیرات آن تا به امروز با شدت و ضعف، بسیاری از ابعاد جمعیت شناسی و سیاست گذاری جمعیتی را متأثر از خود کرده است.

رویکرد مادی گرایانه حاکم بر تحلیل‌های جمعیتی حتی گاهی به برخی از پژوهش‌های فقهی و اسلامی جهت دهی کرده و مجالی به طرح بحث‌های بنیادین الهیاتی و توحیدی نمی‌دهد.

بی توجهی به طرح مباحث کلامی مرتبط با جمعیت، همچون نقش ربوبیت تکوینی و تشریعی الهی، رابطه تدبیر الهی و انسانی، نظام احسن، جایگاه و ارزش انسان در عالم طبیعت، رازقیت الهی و نحوه تحقق آن، معقولیت و جامعیت روایات افزایش جمعیت و صدها موضوع قابل طرح دیگر، پایه‌های فکری و اعتقادی بسیاری از خداباوران را متزلزل ساخته و تصمیم گیری آنها برای اقدام به افزایش فرزندآوری را با تردید و دشواری مواجه کرده است.

امروزه جمعیت شناسی گسیخته از آموزه‌های توحیدی، حتی بر حوزه‌هایی همچون بهداشت، اشتغال و تحصیل بانوان و نیز سبک زندگی اثر گذاشته و آنها را در خدمت خود قرار می‌دهد.

امروزه جمعیت شناسی مورد تدریس در دانشگاه‌ها، به مباحث الهیاتی اعتنا نمی‌کند. واحدهای اجباری تنظیم خانواده هم که تاکنون در دانشگاه‌ها ارائه می شده، متأثر از سیاست کاهشی و کنترلی جمعیت بوده و تأثیر منفی خود را بر سبک فرزندآوری گذارده است.

علم کلام می‌تواند به صورت نظری و کاربردی به رسالت مهم خود عمل کرده و از معقولیت، جامعیت و کارایی آموزه‌های جمعیتی-توحیدی دفاع کند.

همچنین می‌تواند با تأکید بر دخالت آموزه‌های توحیدی در مطالعات جمعیتی، به اسلامی سازی علم جمعیت شناسی کمک کند.

نیز با پاسخ به شبهات کلامی این حوزه، از باور مؤمنان نسبت به ربوبیت تکوینی و تشریعی، حقانیت دستورهای او و انبیا به صورتی کاربردی و ملموس دفاع کرده و بر اعتماد آنها به خدا در تصمیم گیری نسبت به فرزندآوری بیفزاید.

همچنین می‌تواند سیاست گذاران جمعیتی را از قید مادی اندیشی برهاند و بر تلاش آنها برای نجات امت اسلامی از تهدید نسل و کاهش جمعیت، بیفزاید.

به نظر می‌رسد روی بخشی از مطالبات مقام معظم رهبری برای اقناع فکری نخبگان جامعه نسبت به افزایش جمعیت، متوجه عالم کلامی باشد.